Co się stanie z Twoimi pieniędzmi na rachunku bankowym, gdy odejdziesz?
To istotny temat, o którym mało się mówi. Dlatego zapytałam prawniczki, specjalistki w temacie dziedziczenia, co się stanie z pieniędzmi na koncie w momencie śmierci posiadacza rachunku.
Autorką wpisu jest rozsadnyportfel – na tej stronie można pobrać przewodnik po dziedziczeniu :)! Zapraszam też na Instagrama, który Rozsądny portfel prowadzi –klikaj tutaj!
Zapraszamy do lektury!
PS. Ten wpis jest bardziej techniczny, a wersja bez przywoływania ustaw i trudnych prawnych słów wylądowała na Instagramie. Warto przeczytać obie wersje, bo na Insta, wiadomo, ograniczają nas sajdy i ilość znaków :).
Na początek trzeba ustalić pewną rzecz:
Czy umowa o prowadzenie konta rozwiąże się?
Domyślnie tak właśnie jest, ale:
Zgodnie z treścią art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – prawo bankowe (Dz. U. z 2020 r., poz. 1896 t.j., dalej: „ustawa – prawo bankowe) umowa prowadzenia rachunku bankowego co do zasady ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpiła śmierć jego posiadacza. Norma ta odnajdzie swoje zastosowanie do wszystkich rachunków bankowych, niezależnie od ich rodzaju, prowadzonych na rzecz osób fizycznych, w tym małoletnich.
Od tej zasady istnieją 2 wyjątki.
1️⃣ Po pierwsze, do rozwiązania umowy rachunku bankowego nie dojdzie w przypadku, kiedy rachunek ten był prowadzony w związku z działalnością gospodarczą jego posiadacza.
2️⃣Po drugie, na podstawie art. 59a ust. 1 ustawy – prawo bankowe, rozwiązaniu nie ulegnie umowa rachunku bankowego prowadzonego na rzecz większej liczby osób, np. małżonków czy rodzica i dziecka. Nie dojdzie do jej rozwiązania nawet w sytuacji zgonu wszystkich posiadaczy rachunku jednocześnie (np. tragiczny wypadek samochodowy). Można to zmienić, bowiem strony (bank i posiadacze rachunku) mogą same określiły wypadki, w których dojdzie do rozwiązania umowy rachunku.
Odpowiadając zatem na pytanie co zrobić, żeby podjąć środki z rachunku bankowego po śmierci jego posiadacza, w pierwszej kolejności należy ustalić czy wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego nie doszło do rozwiązania umowy rachunku.
Przyjmijmy jednak, że umowa rachunku bankowego pozostaje w mocy pomimo śmierci posiadacza rachunku.
Pełnomocnictwo do rachunku bankowego co do zasady wygasa wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego lub osoby, na rzecz której udzielono pełnomocnictwa (art. 101 § 2 k.c.).
W chwili śmierci posiadacza rachunku, dotychczasowy pełnomocnik traci więc wszelkie uprawnienia do składania w banku dyspozycji dotyczących rachunku. Nie może on zatem wypłacać żadnych środków z rachunku bankowego. Jeżeli zrobi to pomimo wygaśnięcia pełnomocnictwa w ramach dotychczasowego umocowania, to jego działanie w rzeczywistości będzie pozbawione podstawy prawnej.
Jeśli jednak posiadaczami rachunku była więcej niż jedna osoba, np. małżonkowie, to po śmierci jednego z nich, drugi nadal może korzystać z rachunku. Nie należy jednak zapominać, że w przypadku jeśli było to konto wspólne małżonków pozostających we współwłasności majątkowej (nie została ustanowiona rozdzielność), to środki zgromadzone na koncie w chwili śmierci jednego z nich podlegają rozliczeniu najpierw w ramach podziału majątku dorobkowego małżonków, a następnie część przypadająca zmarłemu małżonkowi, w ramach spadku.
Co do zasady, zakładając że brak jest odpowiednich poleceń i rozporządzeń, całość majątku zgromadzonego na rachunku bankowym zmarłego wejdzie w skład spadku po nim, który będzie podlegać dziedziczeniu przez spadkobierców.
A co jeśli bank zamknie konto w dniu śmierci?
Stosownie do treści art. 926 § 1 k.c. powołanie do dziedziczenia może wynikać z ustawy lub z testamentu. Do nabycia spadku dochodzi wraz z momentem otwarcia spadku, co następuje z chwilą śmierci spadkodawcy (por. art. 924-925 k.c.), przy czy nie należy zapominać, że spadkobierca może nie tylko spadek przyjąć wprost, ale może również spadek przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza czy odrzucić go.
Do wypłaty środków zgromadzonych na rachunku bankowym niezbędne będzie zatem przedłożenie odpowiedniego dokumentu, z którego będzie wynikać tytuł prawny, potwierdzający fakt dziedziczenia po zmarłym (postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub też notarialne poświadczenie dziedziczenia).
W przypadku jednak, kiedy do spadkobrania powołana zostanie więcej niż jedna osoba, niezbędne będzie przedstawienie dodatkowo dokumentu potwierdzającego dokonanie działu spadku (w myśl art. 1037 § 1 k.c., dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami lub na mocy orzeczenia sądu, wydanego na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców).
Jest pewna furtka:
DYSPOZYCJA WKŁADEM NA WYPADEK ŚMIERCI
Zgodnie z treścią art. 56 ust. 1 ustawy – prawo bankowe, posiadaczowi rachunku bankowego (oszczędnościowego, oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej) przysługuje możliwość złożenia bankowi polecenia realizacji wypłaty określonej ilości pieniędzy z rachunku bankowego po śmierci jego posiadacza na rzecz wskazanej przez niego osoby lub osób (powszechnie nazywanego dyspozycją wkładem na wypadek śmierci). Polecenie takie musi być złożone w formie pisemnego oświadczenia.
Krąg beneficjentów dyspozycji jest ograniczony i mogą nimi być:
- małżonek posiadacza rachunku,
- wstępni (rodzice, dziadkowie),
- zstępni (dzieci, wnuki),
- rodzeństwo posiadacza.
Nie ma zatem możliwości złożenia dyspozycji na korzyść osoby spoza najbliższej rodziny (np. partnera) czy na rzecz osoby prawnej.
Beneficjent dyspozycji musi zostać precyzyjnie określony przez posiadacza rachunku bankowego, w taki sposób, żeby nie było jakichkolwiek wątpliwości co do osoby, na rzecz której dyspozycja winna zostać zrealizowana. Wystarczające wydaje się wskazanie jego imienia i nazwiska, stopnia pokrewieństwa, miejsca zamieszkania, numeru PESEL lub dowodu osobistego.
Kwotę dyspozycji można ustalić na różne sposoby:
- jako całość kwoty pieniężnej znajdującej się na rachunku w chwili śmierci albo w chwili dokonywania dyspozycji,
- jako określony procent tej kwoty
- jako precyzyjnie określoną kwotę w wysokości nominalnej.
Trzeba jednak pamiętać, że łączna kwota wszystkich wypłat z tytułu dyspozycji wkładem na wypadek śmierci podlega ograniczeniom. Nie może być ona wyższa niż równowartość dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku (por. art. 56 ust. 2 ustawy – prawo bankowe). Suma ta będzie znana dopiero w chwili śmierci posiadacza i obliczana będzie zawsze na ostatni miesiąc przed nią.
W każdej chwili można zmienić treść swojej dyspozycji, zarówno zmieniając jej wysokość, jak i całkowicie odwołując polecenie. Odbywa się to również w formie pisemnego oświadczenia.
JESZCZE JEDNA BARDZO WAŻNA RZECZ:
Zgodnie z treścią art. 56 ust. 4 ustawy – prawo bankowe, suma pieniędzy wypłacona beneficjentowi dyspozycji wkładem na wypadek śmierci nie wchodzi w skład spadku po posiadaczu rachunku, co oznacza, że kwota otrzymywana przez beneficjenta nie podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych.
Realizacji dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, wymaga oczywiście, żeby na rachunku bankowym zmarłego znajdowała się odpowiednia kwota pieniędzy, która będzie mogła być wypłacona i przeznaczona na poczet realizacji dyspozycji.
WZÓR DYSPOZYCJI WKŁADEM NA WYPADEK ŚMIERCI
Post w wersji na Instagram:
Oprócz tego wpisu przygotowałyśmy też post na instagramie – zapraszamy!
